Bu yazımızda gelecek birkaç yıl içerisinde hayatımızda büyük bir etkiye sahip olacağını düşündüğümüz teknolojik olaydan bahsedeceğiz. Gerek finans sektöründeki kripto para birimleri gerekse sağlık, kamu ve perakende alanları olsun, işletmelerin çalışma şekillerinde devrim niteliğinde bir çağ açma potansiyeline sahip olan teknoloji, Blockchain. Keyifli okumalar dilerim.
Teknoloji; finans, eğitim, ticaret, ulaşım, sağlık ve hukuk gibi birçok sektörü kapsayacak şekilde gündelik hayatımıza dokunmaktadır. Yeni bir çağ olarak isimlendirilen Blockchain (Blokzincir) Teknolojisine de son zamanlarda sıkça rastlamaktayız. Satoshi Nakamoto, Ekim 2008’de metzdowd.com’da yayımlanan Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System adlı yazısında dijital para birimi olan Bitcoin’i anlattı. Bitcoin’in kamu işlem defteri olarak kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Bilinirliğini Bitcoin, Ethereum, Solana gibi değeri yüksek kripto paralara borçludur.
Blokzincir Nedir?
Merkeziyetsiz bir yapıya sahiptir ve her türlü veriyi içerir. Blokların birbirleriyle bağlantı kurması ile oluşturulmuş bir zincirdir. Blokzincir üzerine kurulu hash adı verilen değişmez kriptografiler ile korunan ve veri takibini sağlayan dağınık bir veri tabanıdır. Bir ağdaki işlemlerin kaydedilmesi ve varlıkların izlenmesi sürecini basitleştiren, paylaşılabilen ama üzerinde değişiklik yapılmasına uygun olmayan büyük defterlerdir. Defterdeki verilerin değiştirilmeye çalışıldığı durumlarda tüm kullanıcılar uyarılır. Girişimi kimin yaptığı tespit edilir.
Blokzincir Teknolojisinin Özellikleri Nelerdir?
- Evrensel dijital bir hesap defteridir.
- Zincirdeki her blok birçok farklı işlem kaydı içerir. Zincirde gerçekleşen her bir yeni işlemde, bu işlemin kaydı her katılımcının hesap defterine yazılır.
- Birden çok kullanıcı tarafından yönetilen veri tabanı dağıtılmış defter teknolojisi olarak bilinmektedir.
- Kullanıcı işlemleri, hash adı verilen değişmez bir kriptografik imza ile kaydedilmektedir.
- Zincirde bulunan blokların değiştirilmesi mümkün değildir.
- Her blok şifrelenmiş bir şekildedir.
Block Zincirler Nasıl Çalışır?
Blockchain’in blok zincirlerinden oluştuğunu söylemiştik. Peki bu bloklar nasıl oluşuyor ve zincirlerin çalışma prensibi nedir bunlardan söz edelim.
Blok yapısı, data (veri), hash ve önceki bloğun sahip olduğu hash değerinden oluşmaktadır. Blokta saklanan veriler türüne göre değişiklik göstermektedir. Örnek vermek gerekirse kripto para blokları tüm girdi/çıktı, para aktarımları, girilen alım/satım talimatları ve müşteri kayıtları gibi tüm detaylar burada tutulmaktadır.
Her bloğun kendine özgü bir hash değeri vardır. Değişik boyutlarda ve büyüklükteki veriler hash algoritması ile standart bir hale dönüştürülmektedir. Ulaşılan verilerdeki hash bilgisi bir öncekine göre farklılık göstermektedir. Veriler üzerindeki en küçük değişim bile hash’in tamamen değişmesine neden olacaktır. Bloklardaki değişiklikleri tespit etmek için hash bilgilerinin karşılaştırılması yeterli olacaktır.
Blokların birbirleriyle bağlantı kurup zincir oluşturmasındaki en önemli etken ise blok içerisinde bulunan bir önceki bloğun hash bilgisidir. Bloklar arasındaki bağlantı bu sayede yapılmaktadır. Bu zincir sistemi, bloklar arasındaki güvenliği de oldukça arttırmaktadır.
Blockchain Teknolojisi Ne İşe Yarar?
Bir dizi bloğun bir araya gelmesi ile oluşan blokzincirinde, blok içerisinde yer alan verileri değiştirebilmeniz için zincirdeki diğer bloklardan onay almanız gerekiyor. Böylece yapılmak istenilen işlem için çok sayıda onay mekanizması ortaya çıkıyor. Bu durum da zincirin güvenilir hale gelmesini sağlıyor. Sistem dışından bir etkiyle değiştirilmesinin önüne geçiliyor. Bu sebeple günümüzde yeni nesil teknolojilerin tamamına entegre edilmeye başlandı. Yakın tarihte hemen hemen her sektörün blokzincir teknolojisi ile bir ilişkisi olacağı düşünülüyor.
Block Zincir Teknolojisini Kullanmanın Avantajları Nelerdir?
Blokzincir teknolojisi, merkeziyetsiz bir sistem olduğu için manipülasyona ve saldırılara kapalıdır. Bu durum sistem içerisindeki kullanıcılara büyük avantaj sağlar. Ayrıca kullanıcılara sunduğu şeffaf yapı sayesinde daha fazla güven vermektedir. Başlıca avantajları şunlardır:
- Daha Az Aracı:
- Bankalar, avukatlar, noterler ve brokerlara olan ihtiyacı minimuma indirir. Böylece aracı kişi ve/veya kurumlara harcanan maliyeti ortadan kaldırmak istenmiştir.
- Daha Hızlı Süreçler:
- Belirli bir çalışma saati sınırı olmayan daha hızlı işlemler yapılmasını sağlayan bir ağdır.
- Şeffaflık ve Güven:
- Zincirdeki bilgiler içerisindeki kullanıcıların tamamı tarafından görülebilir yapıdadır ama değiştirilemez özelliktedir. Bu sayede dolandırıcılığın ve sahtekarlığın azaldığını ve güven ortamının sağlandığını görebiliriz.
- Verimlilik:
- Hesap defteri sayesinde, zaman kaybına yol açan mutabakatları ortadan kaldırırız. Zamandan tasarruf edilmesini sağlar. Bununla birlikte verimliliği arttırmış olur.
- Güvenlik:
- Dağıtılmış ve şifrelenmiş yapısı sayesinde siber saldırılara ve manipülasyonlara karşı yüksek bir güvenlikli yapısı bulunur.
Blockchain Ağlarının Türleri Nelerdir?
Açık Blockchain (Public Blockchains):
Bu zincir türü genel bir türdür herkes takılabilir anonim kalabilir. İçerisindeki her kullanıcı verileri görebilir ve zincire yeni işlem gönderinde bulunabilir. Halka açık blokzincirinde bulunan Bitcoin bu türe en güzel örnektir.
Özel Blockchain (Private Blockchains):
Ağı kontrol altına alarak zincirdeki bilgileri kimin okuyabileceğini, kimin katılabileceğini ve zincire kimin işlem gönderebileceğini karar verip kontrol eden bir kuruluş mevcuttur. Merkezi bir modele sahip olduğundan üretim için uygun değildir. Test ortamları için kullanıma kullanıma daha yatkındır.
Yarı Özel Blockchain (Semi Private Blockchains):
Bu ağa, katılmak için kullanıcıların davet veya izin almaları gerekmektedir. Önceden belirlenmiş şartlara göre kullanıcı erişimine açılmaktadır. Kısmi dağınıklık söz konusu olduğundan işletmeler arasında kullanmak daha uygundur.
Konsorsiyum Blockchain (Consortium Blockchains):
Bir grup tarafından önceden seçilmiş konsensüs süreciyle kontrol altına alınmaktadır. Verilere erişim ve işlem gönderimi hakkı herkese açık ve/veya belirli kullanıcılar arasında olabilir. İş için en uygun olan türdür.
Blockchain Teknolojisini Kullanan Sektörler Hangileridir?
- Finans Hizmetleri
- Kamu Hizmetleri
- Enerji Hizmetleri
- Seyahat Ve Ulaşım
- Sigortacılık
- Dış Ticaret
İlginizi çekebilir: Web 3.0