E-Ticaret sektörü, içinde bulunduğumuz pandemi koşullarında hızlı bir büyüme trendi yakaladı. Yapılan araştırmalara göre de bu sektör gelecekte daha da çok büyüyerek hayatımızın önemli bir parçası haline gelecek. Hızla büyüyen bu sektörde satış, sipariş, kargo gibi işlemlerin çok kısa sürelere indirilmesi E-Ticaret işletmeleri için stok yönetimi konusunda endişe verici olabilmektedir. İyi bir stok yönetimi stratejisine sahip olmak, rekabet avantajı elde etmek ve müşterilerini memnun etmek isteyen her E-Ticaret işletmesi için çok önemlidir. E-Ticaret 101 Akademi olarak bizde bu yazımızda envanter yönetimi konusunda sıkıntılar yaşayan işletmeler için E-Ticarette stok yönetimini detaylı olarak ele alacağız. Keyifli okumalar dileriz.
E-Ticarette Stok Yönetimi Nedir?
Stok yönetimi, ürünlerinizin kalan miktarını, ne kadar satılması gerektiğini, nerede tutulacağını ve ne kadar süre tutulacağını bilmektir. Kısaca E-Ticarette stok yönetimi, ürün tedarik etmek, depolamak ve satmaktır. Stok yönetimi tedarik zincirinin tüm adımlarını kapsar. E-Ticarette stok yönetimi sayesinde işletmeler, hangi ürünlerin stokta fazla veya az olduğunu ya da stokta olup olmadığını görebilmektedir. İyi bir envanter yönetimi stratejisi ve süreçleri, verimliliği artırmak ve işletme maliyetlerini düşürmek isteyen E-Ticaret işletmeleri için çok önemlidir.
Doğru envanter yönetimi, bir işletmenin müşteri talebini karşılamaya yetecek kadar stoka sahip olmasını sağlamak için gereklidir. Envanter yönetimi düzgün bir şekilde ele alınmazsa, bir işletmenin ya doldurulamayan potansiyel satışlarda para kaybetmesine ya da çok fazla envanter stoklayarak para israfına neden olabilir.
E-Ticarette Stok Yönetimi Neden Önemlidir?
1. Satışlarınızı ve Karlarınızı Artırma
Doğru bir stok yönetim stratejisi, müşterilerinize sağladığınız deneyimle birlikte satışlarınızın artmasını sağlar. Böylelikle artan satışlarınızla birlikte karılılığınızda artışa geçecektir. Satışlarınızın artması özellikle yoğun rekabet ortamında bir adım öne geçmeniz ve işletmenizin hayatta kalması için hayati önem taşır. Doğru seçilmiş stok yazılımları tarihsel faktörlere dayalı tahmini gelir artışı gibi veriler sunmaktadır. Bu yazılımlar, stoklama kararlarını önsezilere değil verilere dayalı olarak vermenizi sağlar.
2. Müşterilerinizi Memnun Etme
İyi bir stok yönetimini değerli kılan en önemli konulardan biri müşterilerinize sağladığınız memnuniyettir. Müşterileriniz sipariş ettikleri ürünleri bekledikleri bir zamanda alamıyorlarsa veya stokta bulunan bir ürün görüntüleniyor ancak ürünün mevcut olmadığı ortaya çıkıyorsa potansiyel müşterilerinizi çekmekte zorlanacaksınız demektir. Envanter yönetimi stratejinizi doğru yaparsanız yarattığınınız müşteri memnuniyetiyle satışlarınız artacak ve böylelikle rakiplerinize karşı avantajlı konuma geçmiş olacaksınız. Müşteriler genellikle iyi hizmet aldıkları E-Ticaret işletmelerinin web sitesine geri dönme ve diğer ihtiyaçlarını da bu işletmeden giderme eğilimindedir. Bu müşteriler istedikleri ürünlere her baktığında stokunuzun olduğunu gördüklerinde hep sizden alışveriş yapmak isterler. Böylelikle bunun gibi sadık müşteriler yaratmak için stokunuzu iyi takip etmeli ve hızlı yenilenen bir stok yönetim sistemi oluşturmalısınız.
3. Çalışanlarınıza Değer Sağlama Ve Verimliliğinizi Artırma
Dijitalleşmeden önce bir depo çalışanının bir siparişi öğrenmesi, siparişteki ürünlerin nerede saklandığını belirlemesi ve siparişi sevkiyat için paketlemesi için geçen süreyi bir hayal edin. Eskiden çok çalışılması gereken bu işler, envanter yönetiminiz iyi olduğu sürece dijital araçlarla halledilebilmektedir. Böylece iyi bir stok yönetim stratejisi ile zamandan tasarruf edecek, verimliliğinizi artıracak ve ekibinizden daha fazla değer elde edeceksiniz.
4. Birden Fazla Stoku Kontrol Etme
Tek ürün içeren depolar bazı işletmeler için bir strateji olabilmektedir. Bu strateji özellikle büyük işletmeler ve hızlı büyüyen işletmeler için kötü bir strateji olacaktır. Bu tarz büyük işletmelerin, kataloglarına ürün eklediklerinde bir plana sahip olmaları gerekir. İşletmeniz birden fazla depoyu tercih ettiğinde veya yurt dışına ürün satışı gerçekleştirdiğinde işler iyice karmaşık bir hal alır. Bu karmaşadan çıkmak için iyi bir envanter yönetimine ihtiyacınız vardır. Bir E-Ticaret stok yönetim sistemi, her ürünün nerede olduğunu söyler ve ürünler stokta azaldığında sizi uyarır. Böylelikle bir stok yönetim sistemi birden fazla depoya görünürlük sağlayarak, birbirine yakın veya birbirine uzak depoları yönetmenizi kolaylaştırır.
5. Maliyetleri Düşürme
Belki de iyi bir stok yönetimi stratejisinin en önemli konusu maliyetleri düşürmesidir. Stok yönetim sistemleri, ürünlerinizin ne zaman tükendiğini ve sahip olduğunuz ürünlerin ne zaman raf ömürlerinin sonuna yaklaştığını anlamanızı sağlar. Bu, ekstra depolama maliyetlerine ve ağır indirimlere olan ihtiyacı ortadan kaldırır.
6. Bozulmaları Önleme
Yiyecek gibi son kullanma tarihi olan bir ürün satıyorsanız, zamanında satmazsanız ürünün kötüye gitme olasılığı çok yüksektir. Stoku etkin bir şekilde yönetmek, gereksiz bozulmaları önlemenize yardımcı olur.
7. Ölü Stoktan Kaçınma
Ölü stok, artık satılamayan deponuzda gereksiz yer kaplayan stoktur. Mevsimi geçmiş, modası geçmiş veya başka bir şekilde alakasız hale gelmiş olabilmektedir. Özenli bir strateji benimseyerek, bu maliyetli envanter hatasını çözebilirsiniz.
Örnekle E-Ticarette Stok Yönetiminin Önemi
Stok yönetiminin ne kadar önemli olduğunu görebilmeniz için bir örnek inceleyelim. Teknolojik aletler sattığınız bir mağazanızın olduğunu düşünelim. Bu mağazanızın yanında ürünlerinizi sattığınız bir web siteniz var. Beklenmedik bir şekilde gerçekten iyi satılan bazı yeni telefon kılıfları aldınız. Onları satmaya başladığınız ilk sabah tükendiler. Siz kapanmadan hemen önce, elinizdeki son 10 üründe satın alındı. Belli ki çok mutlusunuz ama internetten siparişlerinizi kontrol ettiğinizde üç tane daha sipariş aldığınızı görüyorsunuz. Tedarikçiyi ararsınız, ancak gelecek haftaya kadar size daha fazlasını gönderemezler. Sonuç olarak bu üç müşteriye ulaşmalı, özür dilemeli, paralarını iade etmeli ve kızmamalarını sağlamaya çalışmalısınız. Siz sadece 3 ürün satışı kaybetmediniz aynı zamanda 3 yeni müşteri kaybetmiş oldunuz. Örnekte gördüğümüz gibi E-Ticarette kötü bir envanter yönetimi, potansiyel müşterilerinizin sizden uzaklaşmasına ve aynı zamanda işletmeniz için kötü bir imaja sebep olur.
E-Ticarette Stok Yönetimi Yöntemleri
1. İlk Giren İlk Çıkar(FIFO)
FIFO olarak da bilinen İlk Giren İlk Çıkar yöntemi, en yeni stokunuzun değil, en eski stokunuzun ilk olarak satılacağı anlamına gelir. Bu yöntem, malların doğal akışına yardımcı olur. Bu strateji çoğunlukla işletmelerin bozulabilir ürünlerle uğraştığı yemek servisi veya gıda tedarik endüstrilerinde kullanılır. Böylelikle satılamaz bozulmalarla karşı karşıya kalmazsınız. Bununla birlikte, özellikle ürünleri gereğinden uzun süre barındırmak istemeyen işletmeler FİFO uygulayabilmektedir. FİFO yöntemi eski stokların tekrar sayılmasını önlediği için kayıt tutulmasını kolaylaştırır. Böylelikle FİFO yöntemini kullanmak, yüksek bir stok rotasyonuna sahip olabileceğiniz anlamına gelir. Bu yöntem, stokunuzu taze tutar ve satışlarınızı artırmanızı sağlar. Fakat satın alınan malzeme veya mallar dalgalı fiyat modellerine sahipse, FİFO uygun bir strateji olmayacaktır. Bu, alınan malların maliyeti ile satılan malların maliyetleri arasında tutarsızlıklara neden olabilmektedir.
2. Son Giren İlk Çıkar(LIFO)
Son giren ilk çıkar yöntemi, en son satın aldığınız ürünün önce satılması anlamına gelir. Esasen FIFO yönteminin tam tersidir. Bu yöntem, fiyatların istikrarlı bir şekilde arttığı varsayımı altında çalışır. Böylelikle en son satın alınan stok aynı zamanda en yüksek maliyetli olacaktır. LİFO yöntemi, enflasyonun yüksek olduğu ekonomilerde faaliyette bulunan işletmelerde, satılan ticari mal maliyetinin yüksek, mal satış karının düşük çıkmasına neden olur. Bu durum LİFO kullanmanın mantıklı olmasının tek nedenidir. Genel olarak LİFO, stoku yönetmek için gerçekten kullanılması zor bir yöntemdir. En eski malınızı rafın arkasında tutarsanız, belirli bir noktada eskimiş ve satılamaz hale gelme olasılığı daha yüksektir. Bu, hem bozulabilir hem de bozulmaz ürünler için geçerlidir. Ürünler hasar görebilir, aşınabilir ve modası geçmiş olabilir.
3. Par Düzeylerini Belirlemek(Minimum Geçerli Stok)
Par seviyeleri, her zaman minimum miktarda stok sağlayarak E-Ticaret işletmeleri için güvenlik ağı görevi görür. Bu yöntem, aynı zamanda emniyet stokunun tutulması olarak da bilinmektedir. Yiyecek veya bozulabilir ürünlerle uğraşmadığınızı varsayarsak, tüm E-Ticaret işletmelerinin minimum geçerli stokları olmalıdır. Basit bir örnek vererek daha iyi anlayalım. Günde ortalama bir birim satan bir ürününüz var. Biliyorsunuz ki o ürünü deponuzda üretip yerine getirmeniz 30 gün sürüyor. Bu nedenle, stoksuz kalmamak için par seviyenizin 30 birimin üzerinde olması gerekir. Bu oldukça basit bir örnek. Satın alma eğilimlerinin çoğu bu kadar basit değil ve yıl boyunca büyük ölçüde dalgalanmaktadır. Bu nedenle, talebi karşılamak için par seviyeleriniz sürekli olarak gelişmelidir. Tüm bu hususlar sadece belirli bir ürün içindir. Bu nedenle doğru bir şekilde stoklamak istiyorsanız her ürünü duruma göre değerlendirmeniz gerekir.
4. ABC Analizi Yönetim Sistemi
Bir ABC analizi gerçekleştirmek, sipariş karşılama stratejinizi bireysel ürün hatlarına veya kategorilere göre uyarlayarak gelirinizi en üst düzeye çıkarmanıza yardımcı olur. Örneğin, Kategori A, değeri yüksek, ancak miktarı düşük ürünleri içerebilir. Kategori B, değeri orta, miktarı orta olan ürünler. Ve Kategori C, değeri düşük ve miktarı yüksek ürünlerdir. ABC analizi gerçekleştirmek için adım adım süreç şu şekildedir:
- Analiz altındaki belirli bir ürün hakkında veri toplayın.
- Her stok öğesini en yüksekten en düşük maliyete doğru sıralayın.
- Envanteri ABC kategorilerine ayırın. Kategori A kalemleri tüm ürün hattınızın %15-20’sini, ancak maliyetlerinizin %80’ini temsil eder. Benzer şekilde, kategori B kalemleri ürünlerinizin %30-35’ini ve maliyetlerinizin %15’ini temsil eder ve Kategori C kalemleri ürünlerinizin %50’sini ve maliyetlerinizin %5’ini temsil eder.
- Oluşturduğunuz kategorilerin gerçek satın alma eğilimlerini yansıtmasını sağlamak için aylık veya üç aylık analizler yapın.
5. 3PL Sistemi
Üçüncü taraf lojistik (3PL olarak kısaltılır), diğer işletmeler için E-Ticaret lojistiği yapan işletmelerin uygulamasıdır. 3PL sağlayıcıları, üzerinde anlaşılan bir ücret karşılığında, E-Ticaret müşterileri için envanter yönetimi, depolama ve sipariş karşılama dâhil (ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere) temel lojistiği idare eder. Her 3PL satıcısı, teklifleri, uzmanlığı ve daha karmaşık tedarik zinciri görevlerini yerine getirme becerisi bakımından farklılık gösterir.
6. Düzenli Stok Denetimi
İster yazılımla çalışıyor olun isterseniz de manuel yöntemlerle çalışıyor olun düzenli stok denetimi çok önemlidir. Stok denetiminin birkaç yolu vardır:
1. Tam Denetim
Bu yöntem depodaki her öğenin tam sayımıdır. Uzun, yorucu ve genellikle yılda bir veya iki defadan fazla yapılmamaktadır.
2. Kısmi Denetim
Bu işlem aynı zamanda döngü sayımı olarak da bilinmektedir. Sahip olduğunuz her ürünü tam saymak yerine, kısmi bir denetim sayımı yıl boyunca böler. Böylece kayıtlı sayımlarınızla her zaman bir şeyler kontrol edilmektedir. Kısmi denetimleri kullanmanın bir avantajı, deponun geri kalanı için sayımlarınızın doğruluğu hakkında bir fikir edinmek için döngü sayımlarınızdan birinin doğruluğunu kullanabilmenizdir.
3. Nokta Denetimi
Nokta kontrolü ile istediğiniz zaman rastgele bir ürün seçer ve gerçek sayımı yazılımınızdaki sayılarla karşılaştırırsınız. Bu yöntem, sayımlarınızın doğruluğunu periyodik olarak test etmenin iyi bir yoludur.
E-Ticarette Stok Yönetimi Yazılımı Nasıl Seçilir?
Wasp’ın araştırmasına göre küçük işletmelerin %43’ü stoklarını yönetmek için hala manuel yöntemler kullanıyor. Bunun anlamı, küçük firmaların %43’ü hala hatalara karşı savunmasızdır. Bu nedenle, bir yazılım aracına sahip olmak, kaostan ve insan hatalarından kaçınmaya yardımcı olur. Ancak, doğru stok yönetimi yazılımını seçmek küçük bir başarı değildir. Gerçekten işinizin doğasını, şirketinizin büyüklüğünü, belirli zorlukları ve ihtiyaçları göz önünde bulundurmalısınız. Doğru envanter yönetimi yazılımı seçimi için GoCodes şu soruları sormanızı önerir:
- Kaç kullanıcının erişime ihtiyacı olacak?
- Yazılım, şirketiniz büyüdükçe ölçeklenebilirliğe izin veriyor mu?
- Yazılım diğer sistemlerle entegre olabilir mi?
- Veri taşıma yardımı sağlayabilir mi?
- Sistem özelleştirilmiş raporlamaya izin veriyor mu?
- Envanterinizin geçmişini denetlemenize izin var mı?
- Yazılım, çalınan, kaybolan veya yanlış yerleştirilmiş envanter önlemenize izin veriyor mu?
- Envanter yönetimi yazılımına birden fazla cihazda erişmeniz mi gerekiyor?
- Sorun giderme sırasında teknik desteklerinin kalitesi nedir?
E-Ticaret sektöründe yaygın olarak tercih edilen envanter yönetimi yazılımlarının özellikleri şunlardır:
- Verileri gerçek zamanlı olarak analiz edebilen;
- Fazla ve eksik stoklamayı hesaba katan;
- Mevsimselliği dikkate alan;
- Ürünün yaşam döngüsünün neresinde olduğuna ilişkin ayarlamalar yapan yazılımlar E-Ticaret sektörünün tercih ettiği yazılımların öncelikli özellikleridir.
Bazı durumlarda manuel olarak da stok kontrolü yapmak önemlidir. Özellikle çalınan eşyaların hesaba katılmasına ve fazla veya eksik stoklama sorunlarının önlenmesine karşı manuel kontrol önem taşımaktadır.
İlginizi Çekebilir: E-Ticaret Dönüşümünde Yapay Zeka Etkisi
Sonuç olarak iyi bir stok yönetimi stratejisine sahip olmak işinizi fazlasıyla kolaylaştırır. Doğru yazılımların ve anlattığımız tekniklerin bir karışımını kullanmak, maliyetlerinizi düşürdüğü gibi satışlarınızda da büyük bir oranda artış sağlayacaktır. E-Ticaret 101 Akademi olarak bizde E-Ticarette stok yönetimi konusunda sıkıntılar yaşayan işletmeler için bu konuyu detaylı olarak ele aldık. Umarım yazımız sizin için faydalı olmuş ve işiniz için aydınlatıcı bir yol olmuştur. Başarılar dileriz.
Kaynakça: